Recensie Witter Zwart op Hebban

• • Marjet Maks

• • 50-59 jaar

• 18 november 2017

Toen ik in de aankondiging van Witter zwart las dat dit boek over een Italiaanse SS-er gaat die met een groot innerlijk conflict worstelt, was mijn interesse gewekt. Zijn liefde voor een joodse vrouw en steeds groter wordende afkeer van het fascisme, blijkt moeilijk met elkaar te verenigen. De hoofdpersoon zal keuzes moeten maken en daar gaat dit boek over.
Witter zwart is een oorlogsroman waarin de beelden soms als in een film aan je geestesoog voorbij trekken. Met snoepjes van poëtische zinnen, ronde personages, sterke dialogen, metaforen om twee keer te lezen en een tempo en spanningsboog die niet vervelen.

De Italiaanse pauselijke graaf Marco Sebastini Corletti is, zoals dat ging in de tweede Wereldoorlog, als jongeman bij de SS verzeild geraakt tijdens de annexatie van Italië bij Duitsland. Samen met zijn vriend Helmut Von Schlagen was hij in 1941 al ooggetuige bij de verschrikkingen in Dachau, toen vielen de schellen hem van de ogen maar kon hij niet meer terug. 
Het verhaal begint in de nazomer van 1943 op het landgoed La Perla Bianca dat door de SS als hoofdkwartier is ingenomen met als saillant detail dat de joodse eigenaar Nando Tandori en zijn gezin hier nog wonen, dit zorgt meteen voor de nodige spanning. De dochter, violiste Ester Tandori en Marco Corletti leerden elkaar kennen tijdens een concert voor de oorlog en werden verliefd. 

Helmut Von Schlagen heeft een tweede agenda en zit de familie op grove wijze dwars wat hem niet sympathiek maakt. Marco voert orders uit en probeert te verzaken, verzachten en te verijdelen waar hij kan, wat hem wel sympathiek maakt. Bovendien is zijn liefde voor Ester echt en die van haar voor Marco ook zoals blijkt uit een dagboekfragment in het begin van het verhaal, maar niet uit hun gesprekjes die stekelig en afwerend zijn om hun ware gevoelens te verbergen. Tijdens de eerste 50 bladzijden worden de piketten geslagen voor het netwerk van intriges die zich op de volgende 400 pagina’s ontvouwen. Met als inzet een kostbare viool, auditie bij de paus, vriendschap en machtsvertoon tussen hoge Duiste officieren en de behoefte Hitlers hielen te likken, Italiaanse verzetsstrijders, executies, zwangere vrouwen en zeer ingewikkelde familiebanden.

Toen ik de eerste zin las moest ik even slikken, te bombastisch? Die eerste zin krijgt op de laatste bladzijde echter betekenis. Dan wordt duidelijk hoe het boek is opgebouwd en het verhaal rond is. Mooi gedaan, de ellips gesloten.

Witter zwart is een gelaagde roman waarin de zin van oorlog ernstig in twijfel wordt getrokken, waarin de katholieke kerk en zijn waarheid een belangrijke rol speelt, waarin vriendschap, macht en loyaliteit op scherp worden gezet, maar waarin bovenal de liefde overwint. Witter zwart van Johan van den Ende is zo’n boek waar unputdownable op de achterflap had mogen staan, een boek dat wanneer je het uit hebt, je even in een gat laat vallen.

Johan van den Ende is naast schrijver ook uitgever en schrijfdocent, dit is zijn eerste roman. Bij het boek is een website witterzwart.nl met meer achtergrondinformatie over het verhaal.